Eigenzinnig

In oktober waren Riky en ik na 13 jaar weer op vakantie in Zeeland. Ditmaal niet op fietsvakantie maar met een georganiseerde busreis. Vanuit ons hotel in Aardenburg op Zeeuws-Vlaanderen maakte we diverse uitstapjes, ook naar andere delen van Zeeland, zoals Tholen, Walcheren en Zuid-Beveland. Ook het Visserijmuseum in Breskens, gevestigd op de bovenverdieping van de voormalige vismijnafslag bij de haven, stond op het programma. Een tweetal medewerkers van dit museum gaf ons daar een rondleiding. Ik was heel benieuwd of in dit museum iets nog herinnerde aan die in 2017 op 91-jarige leeftijd overleden pastoor van de Sint Barbarakerk, Omer Gielliet.

Wij mochten hem in 2010 ontmoeten en hebben hem toen uitvoerig gesproken. Een van de gidsen wist te vertellen dat het museum in het bezit was van een hoofd van klei van Omer en dat aan de haven een door hem gemaakt kolossaal beeld van 3.50 meter stond met als titel de Wachters van de Schelde. Hij typeerde Omer als een eigenzinnige pastoor, die erg gezien was en heel populair bij de bevolking.

Wij vonden al snel het beeld van deze priester, kunstenaar, schrijver, dichter, filosoof, milieuactivist en vluchtelingenhelper en togen toen naar de haven. En daar stond dan zijn Wachters van de Schelde. Over de vervuiling van de Schelde mocht van Omer namelijk nimmer gezwegen worden. Wij moeten een strijd blijven voeren tegen het gevestigde bestaan, waarbij de vervuiling van de natuur een grote plaats inneemt. Er moest, aldus Omer, weer vriendschap komen tussen mens en natuur.

Bij dit in 1990 geplaatste kolossale beeld stond de tekst:

Horen, zien en niet zwijgen
Roepen, ruiken, huilen desnoods
Nadenken
Zoeken wat verloren is
Redt de Schelde.

Had Omer nu nog geleefd dan zou hij zich volgens mij zeker hebben aan- gesloten bij de Christian Climate Action, de christelijke variant van Extinction rebellion. Deze beweging staat voor geweldloze directe actie en open- bare getuigenissen rondom de klimaat- en ecologische crisis. Ons geloof is volgens Omer een actief en deelnemend geloof. We zijn geroepen om deel te nemen aan de vernieuwing van Gods schepping. Trouw zijn aan God is een reis die soms betekent dat we de regerende autoriteiten niet kunnen volgen.

Omer Gielliet was een opvallende verschijning, niet passend in het gewone plaatje, een bijzondere priester, een toch wat excentrieke pastoor, wars van regels. Met grote regelmaat durfde hij zijn hoofd boven het maaiveld uit te steken, af te wijken van gebaande paden en op zijn eigen gevoel af te gaan. Hij had lak aan structuren. Hij verfoeide de kerk als systeem en was van mening dat de mensen daardoor misvormd werden.

Van een pastoor verwacht je ook niet dat hij zich daadwerkelijk inzet voor de opvang van vluchtelingen. Is dat niet een taak die je moet overlaten aan de wereldlijke macht? Omer vroeg zich dat niet af. Hij trok zich het lot van deze mensen aan, ook van illegale vluchtelingen, en verleende ze daadwerkelijk onderdak. Het ging hem aan het hart dat zoveel mensen gedwongen zijn hun land te verlaten om elders asiel aan te vragen.

Hij zou graag zien dat kerk en samenleving meer een eenheid was. Hij wilde graag priester zijn zonder grenzen, solidair met mensen en dingen die onze steun hard nodig hebben. Ik voel me, aldus Omer, solidair met alles waar het leven bedreigd wordt. Als ik iets zie of hoor dat niet goed is, voel ik me nogal eens geroepen om er wat voor te doen. Daar maak ik me niet altijd populair mee, maar waarom zou ik bang zijn om mezelf te zijn. God houdt toch van ons, zoals Hij ons geschapen heeft? Zelfs volgens de toenmalige bisschop van Breda, Huub Ernst, moest niemand proberen om Omer Gielliet in een bepaald keurslijf te plaatsen. Dat was gedoemd te mislukken. Van deze eigenzinnige priester-kunstenaar sierde een reliëf van Franciscus van Sales en Johanna de Chantal vanaf 1993 tot en met 2022 de kaft van Salesiaans Contact. Ook nu nog wordt het in de digitale versie ervan gebruikt.

Over het maken van dit reliëf las ik onlangs dat Gielliet in Annecy de mensen hoorde praten over de liefde tussen Franciscus en Johanna. Dat ontroerde hem erg en inspireerde hem tot het maken van een beeld. Hij had wel geworsteld met de opdracht hoe hij Franciscus van Sales met zijn vriendin naast elkaar kon zetten, vervuld van liefde tot God, en tegelijk met een intieme maar ook serene vriendschap voor elkaar. En op dat reliëf beitelde hij de tekst: Dieu est Amour.

Er zouden meer van zulke eigenzinnige mensen moeten bestaan. We hebben ze nodig.

Jan van de Vossenberg